Zalig toch was die tijd dat je geen flygskam moest hebben, dat je ook in progressieve bladen mooie titels kon lezen zoals ‘Help the Poor! Book a flight’.
(TerraViva, IPS, 16 Sep 2005)
Met een gedachte voor Dirk Holemans en Nick Meynen
Nog meer klimaatverandering en er zullen nog meer heksen worden verbrand! Dat zei de New York Times, in april 2008!
Meer orkanen, meer stijging van de zeespiegel, meer droogte en je ziet dat op het platteland in Tanzania er meer oude vrouwen worden beschuldigd van hekserij en worden gedood.
Men denkt nu dat ook de heksenverbrandingen in Europa, eeuwen geleden, te maken hadden met weersveranderingen en economische stress.
Ook in de V.S. stelt men vast dat er meer zwarten werden gelyncht in periodes van slechte oogst en economische onzekerheid.
Kortom, klimaatverandering leidt tot sociale onrust, zoeken naar zondebokken en burgeroorlog.
De regio die daar het meest kwetsbaar voor is, zo dacht de NYT in 2008, is de Sahel. Het begon trouwens in Darfur.
Hoeft het nog herhaald dat het precies deze Afrikaanse mensen zijn die nauwelijks iets hebben toegevoegd aan de broeikasgassen? Ze zijn er wel het eerste slachtoffer van.
Hopen toch maar dat dat van die heksen niet klopt.
Hiroshima en Nagasaki, we kennen de gruwel. Fukushima, we weten wat er is gebeurd, we krijgen een heel klein beetje nieuws over het stralingsgevaar. Chernobyl, lang geleden!
Wat weten we van Palomares?
Het is zevenenvijftig jaar geleden – 1966 – toen een B-52 van het VS-leger botste met een tankvliegtuig boven dit lieflijk Spaanse dorp aan de Middellandse Zee. De bommenwerpen kwam terug van een ‘typische bewakingsvlucht’ rond de Sovjet-Unie, vloog terug naar zijn thuisbasis maar moest onderweg bijgetankt worden. Daar liep het mis. Acht Amerikanen kwamen om.
De bewoners van Palomares waren ramptoeristen die gefascineerd naar de blinkende stukken metaal keken in hun tuin en akker. Tot ze de Amerikanen zagen aankomen in witte pakken en met maskers op. Wat bleek? De B-52 had vier waterstofbommen aan boord gehad. Eén ervan was in zee beland, één was intact op het strand terecht gekomen, twee waren op de grond te pletter geslagen en geëxplodeerd, echter zonder een kernreactie teweeg te brengen. Het kapsel was wel gescheurd en het plutonium239 kon ontsnappen. Honderden hectaren grond waren besmet. Sommige mensen moesten hun huizen verlaten, vee en oogsten werden vernield, de grond werd afgegraven. Aan de mensen werd de goede raad gegeven vaak te douchen. Er was geen gevaar voor de gezondheid!
Bewijs: Fraga Iribarne, minister voor communicatie in de regering van het Franco-regime ging samen met de VS-ambassadeur zwemmen in zee! Zie je wel, geen gevaar!
De foto’s gingen de wereld rond, er werd een medisch onderzoek georganiseerd, de resultaten werden nooit meegedeeld. Veel mensen kregen vlekken op de huid of hadden te kampen met haaruitval. In de jaren erop vielen meer dan honderd kankerdoden, veelal leukemie. Maar geen probleem, dat gebeurt ook elders in Spanje. Een echte vergelijkingsbasis is er niet. Pas twintig jaar later werd een samenvatting bekend gemaakt van de resultaten van het medisch onderzoek. Nietszeggend.
Er zijn in de eerste jaren van het onderzoek naar kernenergie en kernwapens nog honderden, zoniet duizenden slachtoffers gevallen, toen de proeven nog gewoon in open lucht gebeurden en niemand werd verwittigd van het gevaar.
De meetapparaten staan er nog steeds in Palomares. Maar, zo zegt de burgemeester, als er iets ergs geconstateerd wordt, zeggen ze dat toch niet.
‘Het is niet eens zo’n idiote veronderstelling, dat mensen kunnen wennen aan het idee van een totale vernietiging van de planeet. Het is eigenlijk dagdagelijkse realiteit. Want nu … bezitten de twee machtsblokken genoeg wapentuig om elkaar ten minste een dozijn keren te elimineren en de wereld blijft draaien. Maar er woedt geen zelfmoordrage, hoewel dat op de keper beschouwd nog niet zo krankzinnig zou zijn; de zon gaat onder en de zon gaat op en het wordt weer lente, zomer, herfst en winter; business as usual. Er bestaat zoiets als drang tot zelfbehoud, optimisme, hoop tegen beter weten in’.
Het zijn woorden uit een Knack van november 1986, éénenveertig jaar na de monsterlijk misdadige atoombom op Hiroshima.
Vandaag, 6 augustus 2023, achtenzeventig jaar later, wordt dit feit nog eens herdacht. De herinneringen vervliegen, behalve voor zij die het hebben meegemaakt en nog in leven zijn, behalve voor zij die Hiroshima hebben bezocht en diep onder de indruk waren van wat zo’n wapens doen.
Vandaag, 6 augustus 2023, staan we weer een stap dichter bij het risico van een kernramp. De oorlog tegen Rusland escaleert en wie kan geloven dat een grootmacht zich laat verslaan zonder eerst tot het uiterste te gaan?
Het is niet alles, het citaat van 1986 kan ook gelezen worden in het licht van een dreigende klimaatcrisis. We gaan door met ons leven, wetend dat we precies rond deze datum aan de ‘overshoot’ zitten, dat we de aarde onherroepelijk opgebruiken, dat branden, stormen, droogtes en overstromingen slechts het begin zijn van wat onvermijdelijk komen moet. Maar nee, geen zelfmoordrages, wel festivals, de zon gaat op en de zon gaat onder.
Mensen kunnen wennen aan het idee van hun ondergang. Je krijgt geen volk meer op straat tegen de vernietiging van de planeet.
‘Dat wat straks komt is geen oorlog Maar één gruwelijke, obscene wind van God En daarna is er niets meer. (Hugo Claus, 1962).
In de Verenigde Staten van Amerika, het rijkste land ter wereld, is armoede de vierde doodsoorzaak geworden. Want armoede doodt, zoals de S-G van de Verenigde Naties ooit zei.
De armoede kan volledig worden uitgeroeid in het land met mindeer dan 1 % van het bruto binnenlands produkt.
Zo simpel.
Jane Birkin, Martine Tanghe, Sinead O’Connor, Stephanie Van Houtven, Bea Van Der Maat … ’t is een slecht seizoen voor vrouwen